Endüstri 1.0 Nedir? – Birinci Sanayi Devrimi – Endüstri 4.0 Yolculuğu

Endüstri 4.0’ı anlamak için, Endüstri 1.0 ile başlayan yolculuğu inceleyeceğiz. Bu yolculukta her sanayi adımında geliştirilen teknolojileri ve bu teknolojileri geliştiren mucitleri tanıyacağız. Peki, tarihte bu endüstri yolculuğu ne zaman başladı? Gelin birlikte bakalım.

Endüstri 1.0 nedir?

“Endüstri” kelimesi, Latince “industria” kelimesinden türetilmiştir ve insan gücüyle hammaddeyi işleyerek mamul ya da yarı mamul ürünler elde etme sürecini tanımlar. Bu süreç, genellikle enerji ve makine kullanımını içeren büyük ölçekli üretim sistemlerini ifade eder. Endüstri 1.0, insan gücünün yerini makinelerin alması ve üretim süreçlerinin daha verimli hale gelmesi ile başlamıştır.

Endüstri 1.0 (1760 – 1830)

Başlangıç yılı: 1760

Bitiş yılı: 1830

Başlangıç ülkesi: İngiltere

1760’larda başlayıp 1830’lara kadar süren ilk Endüstri Devrimi’nde üretim, fiziksel insan gücünden makine gücüne evrildi. Miktarı artan ve kalitesi yükselen makineler, buharlı gücüyle çalışıyordu. Buhar gücüyle çalışan makineler, insan gücünün yerini aldı ve teknoloji devriminin başlangıcını başlattı. Birleşik Krallık’ta başlayan Endüstri Devrimi, kısa sürede tüm Avrupa ve Amerika’ya yayıldı.

Endüstri 1.0 aynı zamanda kalite ve verimlilik değerlerine önem veren bir sanayi kültürünün başlangıcı olarak da kabul edilir.

Önemli İcatlar ve Gelişmeler

İlk Mekanik Dokuma Tezgahı

1787 yılında Edmund Cartwright tarafından tasarlanmış ve o yıl üretilmiştir. Bu icat, sanayi devrimini başlatan en önemli gelişme olarak kabul edilir. Bu yenilikle birlikte üretkenlik 40-50 kat arttı ve tekstil üretimi hız kazandı.

İlk Buhar Makinası

1712 yılında Thomas Newcomen tarafından, sürekli güç aktarımı yapabilen ilk ticari buhar makinası geliştirilmiştir. Buhar makinasını icat eden kişi Thomas Newcomen’dir. James Watt ise bunu endüstriyel kullanım için uygun bir forma dönüştürmüştür.

Watt, icadını ticarileştirmeye çalışmış ancak büyük mali zorluklar yaşamıştır. 1775’te Matthew Boulton ile ortaklık kurana kadar başarısız olmuştur. Daha sonra Boulton ve Watt firması oldukça başarılı olmuş ve Watt zengin bir adam haline gelmiştir. Buhar makinaları, ticari olarak üretilip satılmaya başlanmış ve genellikle madenlerden su çekmek için satılmıştır. 1824 yılına kadar firma 1164 buhar makinası üretmiştir.

James Watt, Sanayi Devrimi’nin oluşumunda önemli bir rol oynamıştır.

 

“Watt”, SI birim sistemi içinde güç birimi olarak kabul edilir ve İskoç mucit James Watt’ın adını taşır. Bu birim adı ilk olarak C. William Siemens tarafından Ağustos 1882’de, İngiliz Bilim İlerleme Derneği’nin 52. Kongresi’ndeki Başkanlık Konuşması sırasında önerilmiştir.

 

İlk Buharlı Gemiler

22 Ağustos 1787’de Amerikalı mucit John Fitch, Delaware Nehri’nde ilk buharlı feribotu hizmete soktu. Fitch, bir süre Philadelphia ile Trenton arasında düzenli feribot seferleri yapmayı başardı, ancak ticari başarı elde edemedi. 1807’de Amerikalı mucit Robert Fulton, Hudson Nehri’nde saatte 8 km hızla giden ve Clermont adı verilen 40 metre uzunluğundaki buharlı feribotları işletmeye başladı. 1809 yılında Phoenix, Moses Rogers yönetiminde okyanusa açılan ilk buharlı gemi oldu. 1811 yılında ise Mississippi Nehri’nde hizmet veren ilk gemi New Orleans oldu.

İlk Otomobil

Bilinen ilk örnek, Fransız mühendis Nicolas Joseph Cugnot tarafından yapılan Fardier’dir. Nicolas Joseph Cugnot, 1769 yılında küçük ölçekli Newcomen makinesini üç tekerlekli bir araca yükleyerek test etti. Newcomen Makinesi, 1712 yılında Thomas Newcomen tarafından geliştirilmiş ve sanayi devriminde önemli bir rol oynamış olan dünyanın ilk pratik buhar motorudur. Fardier aracı, buharlaşma nedeniyle azalan kazan suyunu yenileyecek bir sistem olmadığından araç her 15 dakikada bir durup suyun kaynamasını beklemek zorunda kalıyordu. Fardier, dünyadaki ilk otomobil olarak kabul edilmektedir.

 

James Watt ve Buhar Makinesi

James Watt’ın buhar makinesi, sanayi devriminde kritik bir öneme sahiptir. Watt, buharın gücünü verimli bir şekilde kullanmayı başarmış ve sanayi alanında birçok yeniliğin önünü açmıştır. Buhar makineleri, fabrikaların enerji ihtiyacını karşılamakla kalmamış, aynı zamanda ulaşım alanında da devrim yaratmıştır. Watt’ın bu başarısı, ona sadece bilim dünyasında ün kazandırmakla kalmamış, aynı zamanda ekonomik açıdan da büyük kazançlar sağlamıştır.

Buhar makinelerinin en büyük etkisi, fabrikaların kurulmasında ve üretimin hızlandırılmasında görülmüştür. Madenlerden su çekmek için kullanılan bu makineler, sonrasında tekstil, otomotiv ve diğer sanayi kollarında da yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Watt’ın geliştirdiği buhar makinesi, zamanla endüstriyel toplulukların şekillenmesinde ve üretim süreçlerinin dönüşmesinde temel bir araç olmuştur.

Bilimsel Tablo: Endüstri 1.0’da Geliştirilen Teknolojiler ve İcatlar

Teknoloji/İcat	Geliştirici	Yıl	Etki Alanı
İlk Mekanik Dokuma Tezgahı	Edmund Cartwright	1787	Tekstil üretimi ve verimlilik artışı
İlk Buhar Makinesi	Thomas Newcomen, James Watt	1712, 1775	Enerji üretimi, fabrikalar
İlk Buharlı Gemiler	John Fitch, Robert Fulton	1787, 1807	Deniz taşımacılığı
İlk Otomobil (Fardier)	Nicolas Joseph Cugnot	1769	Ulaşım teknolojisi

Endüstri 1.0’ın Toplumsal Etkileri

Endüstri 1.0, toplumsal yapıyı da dönüştürmüştür. Kırsal alanlardan şehirlere doğru bir göç başlamış, fabrikaların kurulduğu bölgelerde iş gücü talebi artmıştır. Bu durum, büyük şehirlerin gelişmesini ve sanayi merkezlerinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Ayrıca, sanayi üretiminin artışı, hammadde talebini de beraberinde getirmiştir, bu da ticaretin ve ulaşımın hızlanmasına yol açmıştır.

İş gücü, Endüstri 1.0 ile birlikte büyük ölçüde değişmiş; insanlar, makinelerin yanında daha standart bir şekilde çalışmaya başlamıştır. Geleneksel el işçiliği yerini büyük üretim tesislerinde çalışan işçilere bırakmıştır. Bu süreç, toplumsal yapıda farklı sınıfların ortaya çıkmasına neden olmuş, işçi sınıfı ve burjuvazi arasında yeni sosyal dinamikler oluşturmuştur.

Final

O dönemin sınırlı imkanlarına rağmen, tüm bu buluşları gerçekleştiren mucitlere minnettarız. Eğer bugün aramızda olsalardı, günümüz teknolojisiyle çok daha büyük icatlar yaparlardı.

Endüstri 1.0’ın mirası, bugün otomasyon, yapay zeka, ve dijital dönüşüm gibi alanlarda devam etmektedir. Geçmişi bilmek, Endüstri 4.0’ı doğru anlamak için önemli bir adımdır.

Sık Sorulan Sorular

Referans

-By James Eckford Lauder (1811 – 1869) (Scottish)Details of artist on Google Art Project – ZQHmRL2lUCzwug at Google Cultural Institute maximum zoom level, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=21866007

-By Ingo Berg – Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=6859224

–Fardier Photo ; By Joe deSousa – Joseph Cugnot's 1770 Fardier à Vapeur, CC0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=41801028

-By Dr. Karl-Heinz Hochhaus – Own work, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=30446717

-https://en.wikipedia.org/wiki/Watt

-https://en.wikipedia.org/wiki/John_Fitch_(inventor)

-https://www.simio.com/blog/2018/09/05/evolution-industrial-ages-industry-1-0-4-0/

-Panther – Drawn by Panther using Corel Draw & Adobe Image Ready. The idea was taken from the book about 1-3-1 «Russian Prairie» «C» series locomotives by A.S. Nikolskiy, Moscow, 1997 (1-3-1 is in Russian notation, calculated by wheel pairs), CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=114662

-https://www.britannica.com/technology/history-of-technology/The-Industrial-Revolution-1750-1900

-https://www.sanayidegelecek.com/

-https://www.azquotes.com/quote/502939

-Photo by Courtney Cook on Unsplash

-Hobsbawm, E. J. (1999). The Age of Revolution: 1789-1848. Vintage Books.

-Mokyr, J. (1990). The Lever of Riches: Technological Creativity and Economic Progress. Oxford University Press.

-Landes, D. S. (1969). The Unbound Prometheus: Technological Change and Industrial Development in Western Europe from 1750 to the Present. Cambridge University Press.